جشن گل غلتان
جشن و آيين گل غلتان یکی از جشنهای دیرینه ایران است که طی سالیان متمادی در مناطق مختلفی از جمله ژئوپارک طبس برگزار میشود. این جشن در فصل بهار (نيمه دوم فروردين ماه تا اواسط ارديبهشت ماه) که فصل برداشت گل محمدي است براي نوزاداني که اولين بهار زندگيشان را سپري ميکنند انجام مي شود و اقوام نزدیک و ديگر اعضاي خانواده در آن شرکت ميکنند. خانوادهها روزي که قرار است اين آيين برگزار شود به جمع آوري گل محمدي مي پردازند. مردم بر این باورند که غلتاندن بدن نوزاد زیر یكسال در میان برگهای گل محمدی، سبب حفظ طراوت و شادابی و دور ماندن از بیماری های مختلف به ویژه آلرژی و حساسیتهای فصلی میشود.
جشن سَدِه
همه ساله پنجاه روز مانده به عید باستانی نوروز در اکثر روستاها و شهرهای ایران جشن باستانی بنام(سَدِه)که مربوط به دوره زرتشتیان است برگزار میشود. مردم از چندین روز قبل از مراسم جشن، به بیابانهای اطراف رفته و بوتههای خشک را جمع آوری کرده و آن را به پشت بام منازل منتقل میکنند و در مراسم سَدِه آن را آتش زده و در اطراف آتش شادی میکنند. همچنین خرمنی از چوب و بوتههای خشک را در قسمت از روستا که فضای باز و وسیع است جمع آوری میکنند و مردم روستا در کنار یکدیگر در آنجا جمع شده و شادی می کنند. همراه با آتش، رقص و آواز محلی به همراه شعر سده اجرا میشود، بیشتر روستاییان براین باورند که خاکسترآتش سده را اگر بر زمین های کشاورزی خود بپاشند برکت این مزرعه و محصول دو برابر میشود. روستای پیرحاجات و کلشانه از جمله روستاهایی است که جشن سده در آن برگزار میشود و مردم زیادی از نقاط مختلف ژئوپارک طبس در این جشن شرکت میکنند.
مهارت قلمزنی (ویژه طبس)
مسگری در طبس ارتباط نزدیکی با قلمزنی ویژه طبس داشته و ظروف مورد نیاز قلمزنی توسط مسگران تهیه میشده است. قلمزنی خاص طبس به دو سبک قلم قرمز و قلم سفید انجام می شود که سبک قلم قرمز با قلم مخصوص و چکش، مقداری از سطح قلع و مس را بر می دارد و به سبب آن طرح قرمز رنگ خواهد شد. این سبک که به کنده کاری نیز معروف است اولین سبکی بوده که از دیرباز مرسوم بوده و دارای پیشینه بیشتری نسبت به سبک قلم سفید می باشد. قلمزنی طبس (شامل طرح ها، قلم ها و شیوه قلمزنی) منحصر به این شهرستان بوده و اکثر اثرها بسته به تجربه صنعتگر بسیار ظریف و پرکار می باشند. با توجه به شواهد و مصاحبه با استادکاران قدیمی و همچنین ظروف مسی کشف شده در منطقه، این رشته قدمتی چند صد ساله دارد. تولید ورقهای مس در کورههای ذوب مسگری شهر طبس خود نشان از قدمت این هنر در شهر طبس دارد.
آئین طبالی (طبل زنی)
در گذشتههای دور مراسم طبل زنی جهت آگاه کردن مؤمنان در هنگام سحر در شهرستان طبس رایج شده بود. این مراسم به به دلیل موقوفه بودن، اجرای آن هرساله انجام میشود و حدود 150 سال قدمت دارد. مراسم طبل زنی در ماه مبارک رمضان برای اعلان بیدار باش مؤمنان انجام می شود؛ به نحوی که طبلها در سه نوبت نواخته شود و مؤمنان را برای شب زنده داری و خوردن سحری بیدار کنند. هر اجرای طبل زنی ، به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه و هر نوبت شامل سه بار به فاصله یک ساعت از مرتبه قبل نواخته می شود. این مراسم در فهرست میراث معنوی کشور به شماره ۱۸۹ به ثبت رسیده است.
بنا به گفتهی مورخان طبل های مذکور در یکی از لشگر کشیهای جعفر خان زند (پدر لطفعلی خان زند) به طبس به غنیمت گرفته شده است . جعفر خان در نزدیکی طبس شکست میخورد و تعداد 2 اراده توپ و پنج عدد طبل جنگی از او به غنیمت گرفته میشود این طبلها از همان زمان حکومت عماد الملک در محل عمارت خان طبس نگهداری میشده است و چون استفاده خاصی نداشته، عمادالملک دستور میدهد طبلها را بالای عمارت حکومتی ببرند و جهت بیدار باش مسلمین در اسحار ماه رمضان بنوازند. همچنین به محض اعلام عید فطر نیز به مدت یک ربع این طبلها نواخته میشود که آن را شادیانه مینامند. همچنین از دو اراده توپ برای اعلام موقع اذان صبح و افطار استفاده میشده است که با شلیک دو گلوله توپ زمان افطار و اذان سحر را اعلام میکردهاند.