طبس با پیشینه‌ای کهن، همچون نگینی در میان دشت کویر و بیابان لوت می‌درخشد و در گذشته از آن به عنوان دروازه خراسان یاد می‌شده است. جهانگردان معروفی چون مارکوپولو، آلفونس گابریل و سون هدین از طبس و پیرامون آن دیدن کرده و نام آن را در سفر نامه های خود ان را ذکر کرده اند.
ژئوپارک جهانی یونسکو طبس با مساحت 22771 کیلومتر مربع در شمال غربی استان خراسان جنوبی و در مسیر ارتباطی جنوب و غرب به شرق و شمال شرق ایران، در منطقه‌ای با اقلیم بیابانی همراه با آب و هوای گرم و خشک قرار دارد. این ژئوپارک 3 بخش مرکزی، دیهوک و دستگردان را در بر می‌گیرد. تنوع بالای پدیده‌های کم‌نظیر زمین‌شناسی موجب شده تا این منطقه در میان زمین‌شناسان به «بهشت زمین‌شناسی ایران» مشهور شود. در این ژئوپارک، سیر تحولات کره زمین از بیش از 540 میلیون سال پیش (پرکامبرین) تا حدود 100 میلیون سال پیش (اوایل کرتاسه) را بدون کمترین وقفه زمانی می‌توان مشاهده کرد، در حالی است که توالی‌های دوران اول زمین‌شناسی (پالئوزوئیک، 540 تا 250 میلیون سال پیش) آن در ایران و غرب آسیا بی‌نظیر است.
رشته کوه زیبای شتری در بخش شرقی شهرستان طبس با طول بیش از 200 کیلومتر، ایران مرکزی را از بیابان لوت جدا کرده و اختلاف ارتفاع 2200 متری را با شهر طبس را ایجاد نموده است. مرتفع‌ترین نقطه ژئوپارک، کوه نایبند با ارتفاع 3009 متر در جنوب آن و پست‌ترین نقاط نیز بخش‌های جنوبی پلایای طبس با ارتفاع حدود 600 متر از سطح دریا هستند.
در کنار این رشته کوه‌ها و کوهستان‌های مرتفع، مناطق پست و هموار کویری نظیر کویر‌های گسترده، تپه‌های عظیم ماسه‌ای ریگ شُتران، صحرای زیبای طبس و پلایاها با جاذبه‌های منحصر به فرد و همچنین سرزمین آذرین پشته سیاه، بر جذابیت این منطقه افزوده‌اند. دره‌های مشهور کال جنی، کال سردر و کال تفتو با جریان دائمی آب در بستر آنها، چشمه‌های آبگرم، معادن نوین و کهن، ریخت‌های فرسایشی و زمین‌ساختی نیز از زیبایی‌های این ژئوپارک هستند.
طبس با دارا بودن بیش از 40 نوع ماده معدنی، به کلکسیونی از مواد معدنی تبدیل شده و 76 درصد از ذخایر زغالسنگ ایران در این ژئوپارک قرار دارد، بنابراین از آن به عنوان پایتخت صنعت زغالسنگ ایران و خاورمیانه یاد می‌کنند. در کنار معادن نوین امروزی، معادن کهنی مانند معادن سرب و روی اُزبکوه، چاه سرب و سه چنگی از دیگر ظرفیت‌های ژئوپارک طبس در زمینه گردشگری معادن به حساب می‌آیند.
ژئوپارک جهانی یونسکو طبس در کنار جایگاه مهم در زمین‌شناسی ایران، ظرفیت‌های زیست‌محیطی، تاریخی و فرهنگی را نیز در خود جای داده است. باغ تاریخی گلشن به عنوان نمونه‌ای شاخص از باغ‌های ایرانی با قدمتی حدود 250 سال، آستان مبارک امامزاده حسین ابن موسی الکاظم برادر امام رضا (ع)، ارگ کهن طبس، سد کهن کریت، طاق شاه عباسی به عنوان شاهکار مهندسی و معماری پیشینیان، کاروانسراها، مدارس، مساجد و آب انبارها بخشی از مهم‌ترین بناهای فرهنگی ـ تاریخی این ژئوپارک به حساب می‌آیند.
ارزش‌های زیست‌محیطی ژئوپارک از جمله پناهگاه حیات وحش نایبندان به عنوان بزرگترین پناهگاه حیات وحش ایران و زیستگاه یوزپلنگ آسیایی، رویشگاه جنگلی سنو و بزرگترین رویشگاه آنغوزه شیرین ایران، آن را به عنوان میراث طبیعی ارزشمند در ایران مطرح کرده است.
شواهد تاریخی نشان می‌دهند با اینکه طبس در حاشیه کویر و دور از مراکز حکومتی قرار داشته، همواره از امنیت کافی برخوردار بوده است. ناصر خسرو (شاعر بزرگ، فیلسوف، حکیم و جهانگرد ایرانی قرن پنجم هجری قمری) امنیت طبس را مثال زدنی و منحصر به فرد معرفی می‌کند، امنیتی که به گفته او باعث شده بود تا «مردم درِ سراهای نبستندی»، یعنی در خانه‌هایی با درهای همیشه باز زندگی می‌کردند.
در ژئوپارک جهانی یونسکو طبس، روستاها و مناطق نمونه گردشگری نظیر خرو، کُریت، اِصفَهک، نایبند، پِیکوه، پیرحاجات، اسفندیار، سُرُند و مُودر، اِزمیغان و ده‌ها روستای دیگر همراه با اقامتگاه‌های بومگردی پذیرای گردشگران هستند.
